Het Slimme Handelsbedrijf weet wat er speelt in de wereld.
In januari van dit jaar pleitten verschillende experts voor de invoering van een oorlogseconomie in Nederland. Kort daarna diende CDA-kamerlid Boswijk een initiatiefnota in waarin werd gevraagd over te schakelen op een oorlogseconomie vanwege het grote munitietekort. Het is nog niet duidelijk of er voldoende steun is voor dit plan. In ieder geval gaat er komende jaren miljarden extra naar defensie. Mocht een échte omslag naar een oorlogseconomie gemaakt worden heeft dit verregaande gevolgen voor Nederland. Hoe een oorlogseconomie eruitziet en welke consequenties dat heeft voor jouw bedrijf lees je in dit artikel.
Wat is een oorlogseconomie?
Een oorlogseconomie is een economie die in dienst staat van defensie. Het meest recente Nederlandse voorbeeld hiervan vinden we tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen werden bepaalde producten alleen op de bon verkocht en waren er beperkingen op de verkoop van diesel. Een recenter voorbeeld van een oorlogseconomie is te vinden in Rusland. Na de inval in Oekraïne heeft dat land haar economie in dienst gesteld van de strijd. Dat betekent onder andere dat bedrijven geen opdrachten van de overheid mogen weigeren en dat personeel gedwongen kan worden om over te werken. Die maatregelen hebben succes, want Rusland produceert nu veel wapens en de economie groeit.
De gevolgen
Een Nederlandse variant van een oorlogseconomie zou vermoedelijk minder dwingend zijn. Er wordt dan niet met strenge wetten gewerkt, maar met financiële stimuli of voorrangsregelingen. Wapenproducenten krijgen dan bijvoorbeeld voorrang op de inkoop van grondstoffen. Dat zou kunnen betekenen dat bepaalde materialen of producten schaars worden of helemaal niet meer verkrijgbaar zijn op de reguliere markt. Een voorbeeld van zo’n materiaal is metaal. Dat is een onmisbare grondstof in de productie van munitie en zou om die reden een speciale status kunnen krijgen.
Een Nederlandse oorlogseconomie moet je bovendien vanuit Europees perspectief bekijken. Niet alleen voor de hulp aan Oekraïne, maar ook voor veel andere defensiezaken is Nederland afhankelijk van Europa. Als Nederland zich meer gaat richten op financiering van defensie, gebeurt dat waarschijnlijk in samenspraak met andere Europese landen. Wanneer overal in Europa de aandacht uitgaat naar munitieproductie en wapenleveranties, heeft dat een grote impact op de beschikbaarheid van bepaalde grondstoffen. Een materiaaltekort kun je dan niet eenvoudig in het buitenland oplossen.
Naast een beperkte toegang tot grondstoffen, zal een oorlogseconomie ook leiden tot verstoorde toeleveringsketens. Materialen en producten voor defensie zullen voorrang krijgen op transport. Dat zit het vervoer van reguliere producten in de weg en kan leiden tot vertragingen of hogere kosten. Daarnaast wordt internationaal transport kwetsbaarder voor sabotage. De recente aanvallen van de Houthi-rebellen op schepen in de Rode Zee laten zien hoe snel de betrouwbaarheid van zeetransport kan afnemen.
Als Europese landen besluiten om de oorlogscapaciteit intensiever te gaan uitbreiden, is het mogelijk dat transporten richting Europa doelwit worden van vijandige aanvallen. Met name het vervoer vanuit Oost-Azië is kwetsbaar. Producten uit China moeten bijvoorbeeld langs Rusland, Iran of de Rode Zee om in Europa te komen.
Voorbereiden op de toekomst
Door de recente ontwikkelingen in de wereldpolitiek lijkt Europa zich bewuster te worden van haar eigen kwetsbaarheid. Er gaan steeds meer stemmen op om intensiever te gaan investeren in de Europese defensie. Ook in Nederland wordt meer aangedrongen op een oorlogseconomie. Dat betekent mogelijk dat bepaalde materialen en producten schaarser worden en dat de toeleveringsketens verstoord raken. De internationale handel via Europa zal hier de gevolgen van merken door toenemende vertragingen en extra kosten.
Als internationaal handelsbedrijf is het daarom van belang om flexibel te zijn. Zo kun je anticiperen op de veranderende wereld door te schakelen naar een andere leverancier of transportmethode. Meer informatie over de wereld van internationale handel vind je hier.
Abonneren op blogs over Het Slimme Handelsbedrijf? Stuur een e-mail naar office@hbsoftware.nl.